Մայիսյան 17-րդ հավաքին ներկայացվող նյութերի ընտրանի
Ստեղծագործական աշխատանքներ
Մեդիաընթերցումների փաթեթ
Կոմիտասյան ընթերցումներ, անհատական նախագծեր
Կենտրոնում սովորողն է․ անհատական նախագծեր
Բառարանային աշխատանքներ
Բառարանաընթերցման ֆլեշմոբի արդյունքներ
Առաջադրանքները կազմում են սովորողները
Ջանի Ռոդարի հեքիաթների աշխարհում
Բանավոր պատումներ ու քննարկում-վերլուծություններ
Ջ, Ռոդարի
Մի անգամ Տոնինո անունով մի տղա գնաց դպրոց առանց դասերը սովորելու։ Նա շատ էր վախենում, որ ուսուցիչն իրեն դաս կհարցնի․ <Է՜հ,- մտածեց նա,-եթե միայն կարողանայի անտեսանելի դառնալ․․․>։
Ուսուցիչը ներկա-բացակա էր անում և երբ հասավ Տոնինոյի անվանը, տղան ասաց․
Շարունակել կարդալԱ. Լինդգենի
հատված
(1-ին մաս)
Ստոկհոլմ քաղաքը սովորական քաղաք է: Այդ քաղաքի շատ սովորական մի շենքում ապրում է սովորական մի ընտանիք;
Այդ ընտանիքում բոլորը սովորական են՝ հայրիկն էլ է սովորական, մայրիկն էլ: Բոսան, Բետան և Մանչուկն էլ սովորական երեխաներ են:
Ամբո□ջ շենքում ընդամենը մի անսովոր արարած կա՝ Կառլսոնը, որը ապրում էր տանիքի վրա:
Շարունակել կարդալԿարդում ենք Տերյան, Թումանյան, Չարենց
ԻՄ ԵՐԳԸ
Գանձեր ունեմ անտա՜կ, անծե՜ր,
Ես հարուստ եմ, ջա՜ն, ես հարուստ
Ծով բարություն, շընորհք ու սեր
Ճոխ պարգև եմ առել վերուստ։
Անհուն հանքը իմ գանձերի,
Սիրտս է առատ, լեն ու ազատ.
Ինչքան էլ որ բաշխեմ ձըրի—
Սերն անվերջ է, բարին՝ անհատ։
Ընթերցի՛ր Ռոդարիի երեք վերջաբան ունեցող հեքիաթներից մեկը: Ընտրի՛ր քո կարծիքով, հեքիաթի գաղափարին առավել համապատաասխանող վերջաբանը՝ մի քանի նախադասությամբ հիմնավորելով ընտրությունդ:
26 ապրիլի
Կարդում ենք արևմտահայերեն-Գարնան հրավերը։ Կարդալ տեքստը, կատարել առաջադրանքները։
Լրացուցիչ առաջադրանք
Կարդա՛ Ռոդարիի հեքիաթներից մեկը և ռադիոթատրոն պատրաստի՛ր։ Տե՛ս հղումը
27-29 ապրիլի
Կարդա՛ <Բի> մոլորակը հեքիաթը և կատարի՛ր առաջադրանքները։
<Շփոթ պապը>
Կարեն Հովհաննիսյան և ընտանիք
Մանե Մաչկալյան
<Թե ինչպես կապիկները որոշեցին ճամփորդել>
<Կոնֆետի անձրևը>
Կարդում է Սոսե Ժամհարյանը
<Կապույտ լուսակիրը>
<Ի՞նչ եմ դառնալու>
Նատալի Մնացականյան և հայրիկ
Զատկի լոբին
Մի տերտեր ամեն տարի Զատկից առաջ քառասունինը լոբի էր հաշվում և հագուստի գրպանը դնում:
Մեծ պասի առաջին իսկ օրվանից նա ամեն օր մի լոբի էր հանում , դեն գցում և գրպանի մնացած լոբիներով իմանում, թե Զատկին քանի օր է մնացել: Մի օր էլ իրիցկինը էս տերտերի գլխին փորձանք է բերում: Ամուսնու փարաջան թափ է տալիս և միամտաբար լոբիները ցաք ու ցրիվ են լինում: Իրիցկինը մնում է շվարած: Վախենալով, որ տերտերը, ուր որ է, կգա, մի բուռ լոբի է բերում ու լցնում փարաջայի գրպանը: Այս դեպքից հետո տերտերը լրիվ կորցնում է գլուխը և ծխականների հարցմունքին , թե Զատկիկը քանի օրից է գալու, ախ քաշելով պատասխանում է. <<Ախր ինչ ասեմ, թե գրպանիս լոբուն մտիկ տամ, էս տարի Զատիկը ըսկի էլ չի գալու>>:
Հացը գետնին գցելը մեղք է
Մի արդար ու հավատավոր մարդ, հաց ուտելով ճանապարհ է գնում: Ինչպես է պատահում, ձեռքից մի փշուր հաց է ընկնում և կորչում խոտերի մեջ: Փնտրում է նա հացի կտորը, փնտրում և այդպես էլ չի գտնում:
Շատ է վշտանում խեղճ մարդը, որ մեղք է գործել, և ուրիշ ճար ճգտնելով` հետևյալ միջոցին է դիմում. գնում է մի քաղաք, աշխատանքի անցնում, շատ չարչարվում, քրտինք թափում և կարողություն դիզում: Վաստակած միջոցներն առած` նա վերադառնում է այն հողակտորը, որտեղ կորցրել էր հացի փշուրը, վրան Աստծու տաճար է կառուցում և մեջն աղոթում, «մեղա հացիկ» ասում:
Ու էս բոլորը նրա համար, որ հացը գետին ընկնելու մեղքը քավի:
Հացի փշուրն ու հրեշտակը
Ասում են, թե հենց հացի փշուր է գետնին ընկնում, երկնքից անտեսանելի հրեշտակ է իջնում և մի ոտքով հացի փշուրի վրա կանգնում, որ այն ոտնատակ չընկնի, չպղծվի: Գետնին ընկած հացի բոլոր փշուրների վրա մի-մի հրեշտակ է կանգնում և քանի որ մի ոտքի վրա կանգնելը շատ դժվար է, մարդիկ պետք է հրեշտակների օգնության շտապեն, հացը գետնից վերցնեն և մի բարձր տեղ դնեն:
Հացը գետնին գցելը մեղք է, քանի որ այն թոնիրն է ընկել, մաքրվել:
Այո, հացը սուրբ է թե ամենօրյա գործածության, թե տոնական սեղաններին: Զատկի սեղանին այն հանդես է գալիս եռակի խորհրդով. Ծլարձակած ածիկի տեսքով, որ ակնկալում է առաջիկա տարում հացի առատություն, երկրորդ` սովորական հացի տեսքով, ծիսական հացի կամ թխվածքի ձևով, որը կապվում է գարնան խորհրդի հետ:
Աղբյուրը՝ qahana.am
Առաջադրանքներ
Ուշադի՛ր կարդա՛ ավանդազրույցները և գրի՛ր ընդգծված բառերի հոմանիշները։
Բացատրի՛ր արտահայտությունները
ճանապարհ գնալ-
աշխատանքի անցնել-
քրտինք թափել-
մեղքը քավել-
մտիկ տալ-
գլուխը կորցնել-
Ի՞նչ է խորհրդանշում զատկական սեղանի հացը։ Տեքստից գտի՛ր հացի երեք խորհուրդները ներկայացնող հատվածը։
Թումանյանի տարբեր ստեղծագործությունների ընթերցումից հետո սովորողները կազմում են իրենց թումանյանական բառարանը։
Դավիթ Մովսիսյան— Գարնան առավոտ, քառյակների բառարան
Ֆարզամ Քիմիայինեժադ- Չախչախ թագավորը
Երբ կյանքում այս կամ այն մանր բանի պատճառով վրդովվում էինք կամ հուսահատվում, հայրիկն աշխատում էր մեր տրամադրությունը բարձր պահենք, որ առօրյա մանր դեպքերին կարևորություն չտանք, անցողիկ երևույթներին բարձրից նայենք՝ հեշտ ու թեթև․
<Հետաքրքրվելով տիեզերական մեծ հարցերով, բնությունով, մարդ կմոտենա տիեզերքին ու կյանքի մանր խնդիրները կփոքրանան, մարդ էլ չի հուսահատվի,-ասում էր նա։
-Մարդը գիտության, գրականության, գեղարվեստի աշխարհում ապրելով, կյանքը վայելել պիտի իմանա։ Գիրքն ու կյանքը իրար գցել իմանա>։
․․․
Սիրում էր ամեն մի նոր բան՝ գրական նորություններ, նոր գրքեր, նոր դեմքեր։ Ապրում էր դրանով՝ նորով, նոր օրով։
․․․
Քայլվածքը թեթև էր, արագ ու շտապ, մեջքը մի քիչ կռացած։ Սիրում էր ոտքով զբոսնել, հատկապես ամառանոցներում։ Քայլվածքի մեջ ինչ-որ թռիչք էր զգացվում։ Երբ դուրս էինք գալիս փողոց՝ հետևում էր, որ ցրված չգնանք, միասին լինենք, ետ ու առաջ չընկնենք․ <Փողոցում ման գալ կիմանան, և միշտ առաջը կնայեն, գլուխը բարձր․․․>։
․․․
Չէր սիրում նկարիչներին բնորդել, նստել սեանսներով։ Այդ է պատճառը, որ նրան չնկարեցին Թերլեմեզյանը և Սարյանը, չքանդակեց Նիկոլաձեն։ Միայն Կեպինովը սկսեց հայրիկի կիսանդրին։ Եվ մեկ էլ հիվանդ ժամանակ՝ 1922-ին, երկու սեանս բնորդեց նկարիչ Շարբաբչյանին։
․․․
Ձմեռվա ցուրտ օրերին հայրիկի հաճույքներից մեկը կրակն էր։ Օրվա ընթացքում վառարանը մի քանի անգամ էր վառում․ վառարանի դուռը բաց էր թողնում ՝ մինչև ուշ գիշեր, փայտը մեկ-մեկ ավելացնում, որ կրակն անշեջ մնա, իսկ ինքը նստում էր դիմացը իր ճոճաթոռին ու զրույց անում հյուրերի հետ։
-Կրակը՝ ձմեռվա ծաղիկն է․ լավ բան է կրակը․․․
Լավ կրակ անող էր։ Ավելի շատ բուխարին էր սիրում, քան վառարանը, մտածում էր իր սենյակում վառարանի փոխարեն բուխարի շինել տալ։ Մետաղե շերեփի մեջ ամբրոս էր գցում, տաքացնում վառարանի կրակի վրա, սենյակում ամբրոսի բուրմունք տարածում։ Երբեմն շերեփի մեջ շագանակ էր ածում, խորովում և հյուրասիրում, իսկ երբ տրամադրությունը տեղն էր լինում, երեկոն էլ ազատ, սև սուրճ էր պատրաստում իր փոքրիկ ջեզվով, գողտրիկ գավաթներով տալիս հյուրերին՝ քաղցր գինիների ու մրգերի հետ և սկսում էր <հոգեշահ զրույցը>։
Վերջին տարիներին շատ էր սիրում արևելյան ձևով ապրել․ դա քառյակների շրջանն էր։
Սենյակը կահավորել էր արևելյան ճաշակով․ խալիներ էր փռել, թախտ, բարձեր, քիրմանի շալով ծածկել, զանազան նկարներ, գրավյուրներ ու արձանիկներ էր գնել՝ ճապոնական, պարսկական, չինական, գեղեցիկ իրերով զարդարել։ Ղայլան էր առել, թեև չէր ծխում, զանազան ձևի չիբուխներ՝ տիրոլի, պարսկական և զանազան գույնի մուշտուկներ։ Իր մուշտուկը դեղին քահրբարից էր՝ ծայրը կարմիր։ Սկսել էր երբմեն ծխել, ինչպես ինքն էր ասում՝ <շախի խաթեր>։
Մահճակալի կողքից կախել էր կարմիր փայտից ծաղկանկար մի թղթապանակ, մեջը թուղթ մատիտ էր դնում․ դա քառյակների տեղն էր։ Գիշերները գրած քառյակները դնում էր դրա մեջ։
Գարնանային աստղալի գիշերները, պատշգամբում իր ճոճաթոռին նստած, արևելյան գունավոր մետաքսե խալաթը հագին, գլուխն աջ ձեռքին հենած, աջ ոտքը ձախին գցած, ամբողջովին իր մտքի ծովն ընկած, երկա՜ր-երկա՜ր նայում էր երկնքին, ամեն ինչ մոռացած, ասես աշխարհից վերացած։ <Անէանում էր․․․> ինչպես մի անգամ ասաց զրույցի միջոցին և ավելացրեց․ <Անհունության գաղափարը մեծ գաղափար է․ մի ժամ մտածելը շատ ծանր բան է-խելագարության հասցնող բան․․․ Մարդիկ սովորություն չունեն երկնքին նայելու, մինչդեռ շատ է կարևոր․․․>։
Երբ այդ ժամերին մոտը մարդ էր գալիս՝ տիեզերքից էր խոսում, կյանքի ու մահվան գաղտնիքներից, կյանքի ունայնությունից, գոհունակության զգացումից, արևելքի իմաստուններին էր մտաբերում․ Սաադին, Հաֆեզին և հատկապես Օմար Խայամին։ Այդ այն շրջանն էր, երբ հաճախ էր կարդում Խայամի քառյակները և մտաբերում․ <Լավ է ասում Օմար Խայամը՝ ենթադրիր, թե մեռած ես արդեն, և էս օրերը գտած համարիր ու քեֆ արա, քեզ համար ապրիր, էս օրդ վայելիր․․․ ի՞նչ ենք մենք, ի՞նչ է մեր կյանքը էս ծով օվկիանոսում-մի հյուլե անցնող․․․>։
Խոսում էր և գոհունակության զգացմունքից, մանավանդ, երբ հյուրերից որևէ մեկը դժգոհում էր իր կյանքից, գոհ եղիր, ուրախ, զվարթ, սիրտդ ուրախ պահիր, ուրա՜խ, որ ամենադժվար բանն է կյանքում։
․․․
Սիրում էր Թիֆլիսում գարնան հեղեղները, երբ մայիսի վերջերը հանկարծ երկինքն ամպում էր, գոռում ու սկսվում էր հեղեղ և տարափ։ Կոջորի փողոցով առուներ էին, որ հոսում էին, մեր դիմացի սարից տիղմ, ժայռի կտորներ, խոշոր քարեր աղմուկով ու շառաչով բերում լցնում մեր տան ներքևի ջրանցքը։ Իսկ հեղեղն անցնելուց հետո տարածվում էր վերահամեմի դուրեկան հոտը։ Պատշգամբում կանգնում էր ու նայում դիմացի սարին, խորը շնչում-ապրում էր, հիշում էր Լոռվա սարերը, ջրերը, օդը, դեմքը զվարթանում էր, պայծառանում։ Հիշում էր սարերի որոտն ու ճայթյունը, կայծակն ու հեղեղը։
․․․
Աղայանի ընտանիքի հետ կապված ամեն ինչ սրտին մոտ էր ընդունում և մտահոգվում էր նրա հոգսերով։ 1911 թ․ ամռանը՝ Աղայանի մահվան տարին, Մանգլիսում երկու հարևան ամառանոց վարձեց, մեկն ընկերոջ ընտանիքի, մյուսն իր ընտանիքի համար, որ ամառը միասին լինեն։
․․․
Վրաց պոետներն ու գրողները առանձին ակնածանքով էին վերաբերվում հայրիկին։ Երբ նրա հետ անցնում էինք Դվարցովայա փողոցով, վրացիները հեռվից տեսնելով նրան, մոտենում էին, կանգնում, ողջունում․ <Привет Арарату!>։
Իսկ երբ մեր տան մոտովն էին անցնում, գիշեր լիներ, թե ցերեկ, հայրիկին դուրս էին կանչում պատշգամբ, ողջունում էին, մի ջերմ խոսք ասում՝ անցնում կամ ուղղակի բարձրանում էին տուն, իրեն մոտ։
․․․
Աբասթումանում 1910 թ․ ամռանը հայրիկն ապրում էր Մելիք-Հայկազյանների տանը։ Նրան մի փոքրիկ սենյակ էին հատկացրել, որ անմիջապես անտառ էր դուրս գալիս։ Այդ ամառ իրեն թույլ էր զգում, բժիշկներն արգելել էին պարապելը։ Երբ մի քիչ կազդուրվում էր, սկսում էր մարդիկ հրավիրել ու քեֆ անել։
Մի օր տանեցիները գնում են անտառ զբոսնելու, հայրիկին թողնում են տանը մենակ, որ պառկի հանգստանա։ Վերադառնում են երեկոյան դեմ, տեսնում են սեղան նստած հյուրեր։
Այն էլ ասեմ, որ 1911 թ-ից՝ Ղազարոս Աղայանի մահվանից հետո, առաջվա նման քեֆ չէր անում, չէր ուրախանում։ 1911 թ․ ամռանը, երբ իր մեծ դուստրը՝ Աշխենն ամուսնանում էր, ոչ ոքի չհրավիրեց։
<Առաջ մի պլաստինկա առնելիս քեֆ էր սարքում, իսկ հիմա աղջիկ է ամուսնացնում և մարդ չի հրավիրում>,- դժգոհում էր մայրիկը։
Զահրատ
Կաղանդի Գիշեր
Ամէն ինչ ծայրէն վերսկսելու,
Ի վերջոյ նորէն այդպէս ըլլալու-
Տօնն է այս գիշեր…
Լոյսեր վառեցէք – եթէ չի բաւեր
Ձեզ տաքցնելու ձեր լոյսը ներքին-
Տօն է այս գիշեր…
Պահ մը ամէն ինչ վերջացնելու
Ամէն ինչ ծայրէն վերսկսելու-
Տօնն է այս գիշեր…
Յոյսեր վառեցէք – եթէ չեն բաւեր
Ձեզ տաքցնելու ձեր յոյսերը հին-
Տօն է այս գիշեր…
Երգել փորձեցէք – եթէ չէք մոռցեր
Խանդոտ երգերը ձեր պարմանութեան-
Տօն է այս գիշեր…
Զուր տեղ վատնուած օրերն յիշելու-
Գոյութեան տխուր հաշուեկշիռին
Տօնն է այս գիշեր…
Լոյսեր ու յոյսեր վառեցէք գոյն գոյն,
Երգեր երգեցէք հինէն ու նորէն-
Տօն է այս գիշեր…
Գոյատեւելու տօնն է այս գիշեր…
Արմինե Աբրահամյանի բլոգ 